Nicole Roepers bij de rollen met Nieuw Leids Laken in de museumwinkel.© Foto Hielco Kuipers

De geschiedenis van het Leidse laken is onlosmakelijk verbonden met Museum De Lakenhal. Het museum werd in 1874 immers ondergebracht in het monumentale pand aan de Oude Singel dat is neergezet voor het keuren van Leids laken.

Een moderne variant van dat laken krijgt na de heropening een prominente plek in het museum. De rollen stof zijn niet te missen in de museumwinkel. Er liggen vijf verschillende varianten, die in opdracht van Museum De Lakenhal door vooraanstaande kunstenaars zijn ontworpen. De stoffen zijn voor bezoekers te koop.

,,We hebben in 2013 tijdens een brainstormsessie bedacht dat we het Leids laken nieuw leven moesten inblazen’’, vertelt Nicole Roepers, conservator actuele kunst in het museum. ,,De lakenindustrie is zo belangrijk geweest voor Leiden. Directeur Meta Knol en ik wilden de textielgeschiedenis meer zichtbaar maken.’’

In het heringerichte stadsmuseum is er dan ook volop aandacht voor de bloei en de ondergang van de Leidse lakenhandel. Op de eerste verdieping zijn daar twee zalen aan gewijd. Op schilderijen aan de wanden wordt vooral de rijkdom geëtaleerd die de lakenindustrie Leiden bracht. ,,Er is natuurlijk ook een andere kant’’, nuanceert Nicole Roepers. ,,Deze industrie bracht ook kinderarbeid en milieuvervuiling met zich mee. Daarom hebben wij kunstenaar Joep van Lieshout een paar jaar geleden gevraagd een beeld te maken dat deze keerzijde onder de aandacht brengt.’’ Dit kunstwerk heeft ook een prominente plek gekregen.

Daar blijft het niet bij. ,,Omdat mensen geen idee meer hebben wat lakense stof is, zijn we Nieuw Leids Laken gaan ontwikkelen. We hebben dat zelfs als merk geregistreerd en hebben een nieuw lakenloodje laten ontwikkelen.’’ De keurmeesters bevestigden dit loodje als het laken was goedgekeurd.

Omdat het laken de hele wereld over ging, zijn deze loodjes met de Leidse sleutels tot in New York teruggevonden. ,,De oudste is opgegraven in de Warmoesstraat in Amsterdam en dateert uit het einde van de dertiende eeuw. Het was echt een miljoenenindustrie.’’

Roepers verduidelijkt graag het begrip Leids laken. ,,Dat is een geweven stof van wol van het merinoschaap. Deze wol werd uit Spanje geïmporteerd. Nederlandse schapenwol was te grof. Na het weven werd de stof vervilt. Dat zorgde voor een dichte structuur, waardoor de stof wind- en waterdicht werd. Het was door dit productieproces een dure stof, die vooral werd gebruikt voor pakken, toga’s en meubilair.

Het Leids laken werd vooral zwart en donkerblauw geverfd. De keurmeesters zagen er in de Lakenhal op toe dat hiervoor echte pigmenten werden gebruikt. ,,Er werd wel eens gesjoemeld met bijvoorbeeld houtskool, maar als de stof gekookt werd vielen de bedriegers door de mand.’’

In 1977 sloot de laatste textielfabriek in Leiden haar deuren. Veertig jaar later ligt er weer Leids laken in de museumwinkel. De ontwerpen zijn gemaakt door Christie van der Haak, Mae Engelgeer, Edwin Oudshoorn, Claudy Jongstra en Petra Blaisse. ,,De opdracht was dat het een geweven stof van minimaal tachtig procent hoogwaardige wol moest zijn. Eigenlijk heeft alleen Petra Blaisse echt een lakense stof ontworpen.’’

Couturier Edwin Oudshoorn liet zich inspireren door de Amphora-vazen uit de museumcollectie. Hij maakte een soepele modestof met vooral florale motieven. Claudy Jongstra ging op Vlieland op zoek naar planten met natuurlijke verfstoffen en laat die in haar dessin terugkeren. Mae Engelgeer dook in de stalenboeken van de Lakenhal en bij haar domineren de kleuren zwart en blauw. Zo vond iedere ontwerper zijn eigen inspiratiebron.

De stoffen zijn na de heropening te koop in de winkel van Museum De Lakenhal. Ze kosten 175 euro per strekkende meter. Er zijn ook doe-het-zelfpakketten te koop voor het zelf maken van een stola, kussenhoezen, een tas, een shawl met pailletten of een wandtapijt.

Wil je dagelijks alle hoogtepunten uit het nieuws in je inbox?